Εθνικός ύμνοςο Θούριος του Ρήγα

 

 

Ριζίτες = Κουρήτες
Ρίζα, η ΑΝ και ριζό το Δ. βάσις, θεμέλιον, γένος η φύτρα.
-(αρχ.) πρωταρχικός πυρήν, εξ ου προέρχεται νέον τι
-(χημ.) ομάς ατόμων της οποίας η ύπαρξις εις έν μόριον γίνεται παραδεκτή ως εκ της επιδεικνυομένης υπ’ αυτής ποιας τινός ατομικότητος κατά τας χημικάς αντιδράσεις.
Χημεία = Σύμπλεγμα στοιχείων μένον αμετάβλητον εις άλλας ενώσεις
η ρίζα λεγ και η ο βαθμίς αυτής λογ εκφράζει την έννοιαν του λέγειν.
Ρίζα = Βάσις - θεμέλιον. Πρωταρχικός πυρήν εξ ού προέρχεται νέο τι.
Ρίζα είναι λέξις κοινοτάτη και σήμερον εν Κρήτη, όπως και προ 700 ετών, σημαίνουσα τας υπωρείας βουνού. Ταύτης γίνεται μεγάλη χρήσις εις τα δημώδη άσματα των Δυτικών επαρχιών, τα οποία και ονομάζονται ένεκα τούτου ριζίτικα τραγόυδια. Ριζίτες δε οι κατοικούντες τας ρίζας (υπωρείας) των βουνών, προσωνυμία την οποίαν μεθ’ υπερηφανείας φέρουν ούτοι, κατ’ αντίθεσιν προς τους κατωμερίτας, τους κατοίκους δηλ. των πεδινών μερών και των πόλεων.
Η λέξις Ρίζα έφθασε μέχρις ημών από της απωτάτης αρχαιότητος και απεδίδετο εις πλείστους όσους συνοικισμούς κειμένους εις τας υπωρείας, τα αντερείσματα των ορέων της νήσου.
Ειδικώς περί το μέσον των Ριζών των Λευκών Oρέων, όπου σήμερον κείται το χωρίον Μεσκλά, τοποθετείται η αρχαία πόλις Ριζηνία, ης οι πολίται, κατά τον Στέφανον Βυζάντιον Ριζηνιάται (Ι. Μαυρακάκη: Η αρχαία πόλις Ριζηνία).

Ριζα: Δι’ ης ρεει το ζην άνω τοις δένδροις. Παρά το ρέειν διαυτής το ζην. Βλέπε Etymologicon Magnum σελίς 704,10 Μάρκος Μουσούρος 1499
Ρίζα= η ρίζα η η αρχή παντός πράγματος, καταγωγή γεννεά, γενεαλογία- σελίς 876 Ιωαν. Σταματάκου 1972 Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης.
Ριζίτικο = Αρχέγονη Θεία Συμπαντική Γνώση.

 Τα περίφημα Κρητικά ριζίτικα, ως λέγονται, τραγούδια είναι προνόμιον και ιδίωμα των κατοίκων της Δυτικής Κρήτης, στη Στράτα των Μουσούρων, λέγονται δε έτσι διότι επιχωριάζουν εις τις ρίζες, τας υπωρείας δηλαδή των Λευκών Oρέων και συγκεκριμένως εις τα Χωριά Λάκκους, Μεσκλά, Καράνου, Σκαφιδακια, Ζούβρα, Θέρισο, Κεραμειά της Κυδωνίας, Λειβαδά, Κουστογέρακο, Μονή, Αγ. Ειρήνη του Σελίνου και είτα γενικώς εις τας επαρχίας Κισάμου, Σελίνου, Αποκορώνου και Σφακίων.
Ριζίτης = όχι Θεριό.....
Ριζίτες οι (Ριζίται, οι)· προσωνύμιο των κατοικούντων τους βορείους πρόποδας των Λευκών Oρέων Κρήτης. Μετά των Ανωμεριτών, δηλαδή των κατ’ εξοχήν ορεσιβίων κατοίκων, απετέλουν την τάξιν εκ της οποίας προήρχοντο οι Κρήτες πολεμισταί.
Κουρήτες: Προπερισπάται επί του έθνους, ως το, Κουρήτες τ’ εμάχοντο και Αιτωλοί.
Oι την Πλευρώνα κατοικούντες, από όρους τοπικού. η από της κοράς, παρά το μη κείρεσθαι. Επί των νέων δε προπαροξύνεται, ως το, Κούρητες Αχαιών.
Τουτέστιν οι νεανίαι. Κουρήτες δε, οι τον Δία διαθρέψαντες.
ΚOΥΡΗΤΕΣ. Oι μεν από όρους, οι δε από της κοράς παρά το μη κείρεσθαι. Κουρήτες οι τον Δίαν θρέψαντες, κατ’ εκτάσιν κουρήτες. Προπερισπάται επί του έθνους, επί δε του νέου, προπαροξύνεται.Οι ήλιοι πρωτίστως είναι θεοί, υπό την ένοια ότι αυτοί θεώνται ένεκα της ακτινοβολίας των και φέρουν είς θέαν τα σώματα τα οποία λούονται υπό το φώς των. πχ. πλανήτης και τα πάντα επ' αυτού. Κατα συνέπεια οι αστέρες - Ήλιοι και πραγματικοί ΚΑΡΟΙ- ΚΟΥΡΟΙ = ΚΑτω ρέοντες ή ΚΑΡΕΟΝΤΕΣ οί δέ κατερχόμεναι ένεργειαι των επί των πλανητών, ονομάζονται με γενική ονομασία ΚΟΥΡΗΤΑΙ. Οι κουρήτες ως ενέργειες είναι δυνάμεις αφανής αλλά αδελφές ώς προς την ακτινοβόλον λάμπουσαν δύναμη, ήτοι τον ηλεκτρισμόν. Ο ΔΙΑΣ-ΘΕΟΣ ώς όνομα εκφράζει την δύναμη του αρχικού πυρός, συμβολίζει ως δύναμη την αρχή των πάντων, εξ αυτού δέ έχουσι μοίρας ή τιμάς, πάντες.

Η ΚΟΥΡΟΤΡΟΦΟΣ (ΓΗ): Η τρέφοντας υιούς ή άντρας. (Αισχύλος)

Κυδωνία

Κυδωνία = μια των συμαντικοτερων πολεων της αρχαιας Κρητης,ιδρυθη δε, κατά την  επικρατεστεραν παραδοση  υπο του Κυδωνος  . Ο Κυδων φερεται ως υιος της θηγατρος του Μινωος Ακακαλλιδος και του Απολλωνος 

        Αναφορά του Oμήρου εις τους  Κυδωνες (Ριζίτες)
Χαρακτηριστικά αναφέρομε το παρακάτω απόσπασμα από τη ραψωδία Τ  (XIX) της Oδύσσειας του Όμηρου, που αναφέρεται στους κατοίκους της Κρήτης.
Κρήτη   τις γαϊ’   εστί............,...............εν δ’ άνθρωποι πολλοί,  απειρέσιοι,  και  ενήκοντα πόληες.άλλη δ’ άλλων γλώσσα, μεμιγμένη· εν μεν Αχαιοί  εν δ’ Ετεόκρητες μεγαλήτορες, εν δε Κύδωνες, 
Δωριέες τε τριχάϊκες διοί τε Πελασγοί.
Μτφρ Πολλούς και διάφορους κατοίκους είχε η Κρήτη, που μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες, λεει ο Όμηρος. Όσο όμως για τους Αχαιούς, Κύδωνες και Δωριείς, πού αναφέρονται στο παραπάνω απόσπασμα είναι γνωστό ότι και οι τρεις ομάδες μιλούσαν ελληνικά.
Ακομα αναφερη
«Εκεί, αφού χώρισαν τα πλοία, κάποια από αυτά πήγαν στην Κρήτη,
όπου κατοικούσαν οι Κύδωνες στις όχθες του Ιάρδανου.
Εκεί υψώνεται στη θάλασσα ένας βράχος γλιστερός και απόκρημνος,
στην άκρη της Γόρτυνας, στη μέση του σκοτεινού Πελάγους,
όπου ο Νοτιάς φέρνει φουσκωμένα κύματα προς τη Φαιστό,
το δυτικό ακρωτήρι, και μικρός βράχος εμποδίζει το μεγάλο κύμα» (Οδύσσεια 290 – 295)
Ο Στράβωνας αναφέρει: «Η Κυδωνία είναι χτισμένη βλέποντας θάλασσα, προς τη Λακωνία, κι απέχει τόσο από την Κνωσό όσο και από τη Γόρτυνα κάπου 800 στάδια. Από την Άπτερα απέχει 80 στάδια και άλλα 40 από τη θάλασσα. Το επίνειο της Απτερος είναι η Κίσαμος. Στα δυτικά, γείτονες με τους Κυδωνιάτες είναι οι Πολυρρήνιοι. Στα μέρη τους είναι το ιερό της Δίκτυννας. Απέχουν κάπου 30 στάδια από τη θάλασσα κι από τη Φαλάσαρνα 60. παλιά κατοίκησαν εδώ Αχαιοί και Λάκωνες. Τείχισαν ένα οχυρό μέρος». (Στρ I, C 479, 13).

Ο Ηρόδοτος λέει ότι η Κυδωνία ιδρύθηκε από τους Σάμιους, μόνο που εκεί έμειναν μόνο πέντε χρόνια, γιατί μετά διώχθηκαν από τους Κρήτες : «Αυτοί δε οι Σάμιοι την Κυδωνία στην Κρήτη έκτισαν, όχι γι αυτό το σκοπό πηγαίνοντας στην Κρήτη, αλλά, διώχνοντας του Ζακυνθινούς από το νησί. Έμειναν δε εκεί και ευδαιμόνησαν επί πέντε έτη, και έφτιαξαν τα εβρισκόμενα στην Κυδωνία ιερά και το ναό της Δίκτυννας. Τον έκτο όμως χρόνο οι Αιγινήτες σε ναυμαχία τους νίκησαν μαζί με άλλους Κρήτες. (Ηροδότος,  Γ, 44 και 59). Τα γεγονός υπολογίζεται  στα 520 π.Χ.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι η Κυδωνία κρίστηκε από Αρκάδες-Γορτυνίους:  <<Λέγουσι δε και όσοι Τεγεάτου των παίδων ελείποντο μετοικήσαι σφας εκουσίως εις Κρήτην, Κύδωνα και Αρχέδιον και Γόρτυνα’ και τούτων φαίην ονομασθήναι τας πόλεις Κυδωνίαν και Γόρτυνά τε και Κατρέα>> (Παυσανίας VIII, 53, 3-4).  Μάλιστα σε πάρα πολλά νομίσματα της Κυδωνίας βλέπουμε τον οικιστή Κύδωνα και λύκο που σημαίνει ότι η πόλη αυτή πράγματι ιδρύθηκε από τον Κύδωνα, το γιο του Τεγεάτη Λυκάονα από την Αρκαδία. Ο Παυσανίας  (Ηλιακά Β,  7,6) λέει επίσης ότι ο Κλύμενος, ο απόγονος του ιδαίου Ηρακλή που ίδρυσε τους Ολυμπιακούς αγώνες στην Ολυμπία, ήρθε στην Ολυμπία από την Κυδωνία της Κρήτης και ίδρυσε το ιερό της Κυδωνίας Αθηνάς. 
Αντίθετα ο Διόδωρος Σικελιώτης  (Βίβλος 5, 78) λέει ότι η Κνωσός, η Φαιστός και η Κυδωνία κτίστηκαν από το Μίνωα και  ο  Στέφανος Βυζάντιοςι: Η Κυδωνία πήρε το όνομά της από τον Κύδωνα το γιο του Απόλλωνα και της Ακακαλλίδας της θυγατέρας του Μίνωα». «Η Κυδωνία είναι πόλη της Κρήτης, ονομαζόταν παλαιότερα Απολλωνία.,
Ξενίων: <<Τη Ακακαλλίδι συνελθείν φησί τον Ερμήν και τον Απόλλωνα. Και εκ μεν Απόλλωνος γενέσθαι Νάξον, εκ δε Ερμού Κύδωνα, αφ΄ού η πόλις Κυδωνία καλείται>>

ΤΟ ΕΤΕΟΚΡΗΤΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ


 Κρητικοί Χαρακτήρες

alpha

beta

early gamma/ later gamma

delta

epsilon

digamma

zeta 

eta

theta

early iota/ later iota

kappa

Κοινού ελληνικού

Αα

Ββ

Γγ

Δδ

Εε

Φφ

Ζζ

Xx

Θθ

Ιι

Κκ

 


Κρητικοί Χαρακτήρες

lamba or Γ

mu

nu

semk

o

pi

san

rho =or C

tau

early u, later u

Κοινού ελληνικού

Λλ

Μμ

Νν

Ξξ

Οο

Ππ

Σσς

Ρρ

Ττ

Ι/φ/β

ΑΕπιγραφή Πραισού Κρήτης, 7ου αι. π.Χ. 


Τα Ριζίτικα εδίδαξαν οι Μούσες στους Ριζίτες που μέχρι προ ετών διατηρούσαν το όνομα Μουσούροι, δηλαδή οι ασπαστές και θεματοφύλακες του αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος που είναι τόσο κοντά στην ανθρώπινη φύση όπως τους το δίδαξαν οι πνευματικές θεότητες. ….οίαν η μούσα έθηκεν εν τοις στήθεσιν αυτών”.
O πνευματικός σπόρος των Μουσών, οι Κουρήτες, και μετέπειτα οι Ριζίτες, οι θεματοφύλακες του Ελληνισμού σαν ιδέα, χωρίς σύνορα μεταφέρουν την αρχέγονη συμπαντική γνώση μέσω των ριζίτικων των ριμων και των μαντινάδων, η οποία γνώση είναι κωδικοποιημένη. Το κάθε τραγούδι, η κάθε πρόταση, η κάθε λέξη, ο κάθε τόνος, η κάθε υπογεγραμμένη, μεταφέρουν το δικό τους κρυφό μήνυμα που μόνο οι γνήσιοι Έλληνες μπορούν να καταλάβουν. Oι γνωρίζοντες και συμμετέχοντες στην Ελληνική Παιδεία
Καθαρός Λόγος= Αλήθεια= Μούσες = Πραγματική εικονικότητα
ο ι  α π ό κ ο σ μ ε ς  π α ν τ ο δ ύ ν α μ ε ς  φ ω ν έ ς  
Σειρήνες = Εικονική πραγματικότητα = Ψευδαισθήσεις
Αυτή είναι η Μούσα αυτός είναι ο Μουσούρος εκείνος που με την καθαρότητα της ψυχής εκφράζει αυτό που έχει καλλιεργηθεί με το Νου μέσα της ως έχει χωρίς να το κατασκευάζει στο στόμα.
O Ύμνος - το Ριζίτικο – αυτό, για να κατανοηθεί πρέπει να έχεις Ελληνική Παιδεία και να είσαι νοήμων Έλληνας - αοιδός - Ριζίτης γνήσιος. Η στράτα των Μουσούρων είναι ο δρόμος προς την κατανόηση της θείας γνώσης του Παντός που είναι τόσο γλυκιά που ο Άγγελος που κατεβαίνει από τα ουράνια στον Oμαλό με τη ρομφαία του (το τουφέκι του Αγγέλου) τη σωστή χωροχρονική στιγμή (πότε θα φλεβαρίσει) με το πύρινο λόγο του Θεού ακόμα και τις μάνες θα τραβήξει κοντά του που θα ξεχάσουν και τα παιδιά τους ακόμα, από την ωραιότητα των θεϊκών αξιών.
.....Μόνο εκείνος που αγαπά μπορεί να το πιστέψει
τσι αγάπης το συναίσθημα  τη σταματά τη σκέψη.....
Δεν τραγουδούμε Ριζίτικα με το μυαλό, τα τραγουδούμε με τη ψυχή. Βγαίνουνε από το μπέτι μας.  Στα Ριζίτικα και εις τις ρίμες  δεν έχουμε το δικαίωμα να κάμωμε κανένα σχολιασμό δια το λόγο ότι αυτός ποτέ όσο και αν το προσπαθήσουμε δεν θα μπορέσει να περιγράψει την θεία επικοινωνιακή αίσθηση που βιώνουν οι γνήσιοι αοιδοί όταν επικοινωνούν σε μία άλλη διάσταση, τραγουδώντας.
Το ριζίτικο και ο “χορός των Κουρητών” σαν αρχέγονες μορφές έκφρασης μόνο τις αισθάνεσαι. Το ριζίτικο δεν περιγράφεται με λόγια, είναι μία αίσθηση από άνω και προς τα άνω συμπαντικής Θείας προέλευσης.
.....Λογήματα γραφήματα έπρεπε να τα λέμε
αν γράφονταν κι αν λέγονταν τα αισθήμα που καινε

 

Oι αοιδοί ήταν αξιοσέβαστα πρόσωπα είχαν θεϊκή, έμπνευση. Σε πολλά σημεία της θ’ ραψωδίας αναφέρεται ο Δημόδοκος σαν, “θείος αοιδός”, γιατί οι άνθρωποι εκείνης της εποχής πίστευαν πως “πάσι ανθρώποισιν επιχθονίοισιν αοιδοί  τιμής έμμοροί εισί και αιδούς, ουνεκ’ άρα σφέας  οίμας Μουσ’ εδίδαξε, φίλησε δε φύλον αοιδών”, (στ. 479-81).

η μουσική είναι η ανώτερη γλώσσα του ανθρώπου και επιδρούσε πάντοτε στην, ψυχή των πολιτών έντονα θετικά ή αρνητικά. Όλοι οι αγώνες των λαών συνδέθηκαν με τη μουσική εκείνη που οιστρηλατούσε και ενέπνεε τις ατέλειωτες γραμμές των αγωνιστών, που θυσιάστηκαν για την ελευθερία και τα ανώτερα ιδανικά. Αντίθετα, υπάρχει και η μουσική εκείνη που οδηγεί στην ηθική αποχαύνωση και τη διαφθορά. Oι ήχοι της ναρκώνουν την ψυχή, αφανίζουν την ανθρωπιά, ποδοπατούν την αξιοπρέπεια και μεταβάλλουν τους ταλαίπωρους θνητούς σε βδελυρές οντότητες της Κίρκης.
Αυτή ακριβώς τη θετική και αρνητική πλευρά της αρμονίας και της μελωδίας αναπτύσσει στο Γ’ βιβλίο της “Πολιτείας” ο Πλάτωνας. Διακρίνει ποια ποδικά συστήματα και ποιες αρμονίες συντείνουν στη βελτίωση του πολίτη και ποιες στην κατάπτωση και τη διαφθορά. Σε μια γλώσσα μουσική και εύρυθμη, όπως ήταν η αρχαία ελληνική, κάθε δυσαρμονία ήταν φοβερό ολίσθημα.
Oι ρητορικοί λόγοι με τους ρυθμούς και τη μουσικότητα τους δεν απείχαν πολύ από την ποίηση. Και γράφει ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσέας: “O Δημοσθένης δε νόμισε πως έπρεπε να φροντίσει για την ακρίβεια των προτάσεων, απ’ όσο για τη ρυθμική τους έκφραση”.
Στην ανώτερη του εξέλιξη, μπορεί να πει κανένας, φτάνει ο ποιητικός λόγος εις την τραγωδία. Σε μια σύζευξη επικής και λυρικής ποίησης η έκφραση του λόγου βρίσκει την ανώτερή του δικαίωση στην προσωδία, το ρυθμό, την κίνηση, το μελεασμό και τη μελωδία.
. O Ελληνισμός είναι ένας πολυδιάστατος οργανισμός, που αναπτύσσεται μεταβάλλεται, μα πάντα κρατεί τις καταβολές εκείνες που τον συντηρούν, τον τρέφουν και τον ανανεώνουν.  Κι όπως κράτησε η αιώνια πνευματική μας οντότητα στο γλωσσικό μας αίσθημα μυριάδες χαρακτηριστικές έννοιες λόγου, σχεδόν αμετάβλητες, κι η λαϊκή μας συνείδηση διατήρησε διάφορα ήθη έθιμα και προγονικές αρετές και συνήθειες, έτσι ακριβώς και το υψηλό μουσικό αισθητήριο της φυλής μας ανανέωνε, στο πέρασμα του χρόνου, τις αρχαϊκές μελωδίες, χωρίς αυτές να χάνουν το χρώμα, τη δύναμη και το αρχικό τους μεγαλείο. 
Έχοντας υπ’ όψη και το αξιόλογο βιβλίο του μουσικοκριτικού Γ. Ι. Χατζιδάκι διατύπωνε τότε τα τελικά συμπεράσματα μεταξύ των οποίων τα σπουδαιότερα είναι:
“Η ρυθμική αγωγή  ρυθμική των “Ριζίτικων Τραγουδιών” ξεφεύγει σχεδόν πάντοτε από τα σημερινά τονικά μέτρα της ποίησης. Ακολουθεί την παράδοση του  αρχαίου μέλους και πάνω σ’ αυτήν έχει προσαρμοσθεί ο μουσικός ρυθμός του στίχου. Για το λόγο αυτό, τα τραγούδια αυτά παρουσιάζουν ανάκατα όλα τα στοιχεία της ρυθμικής μελοποιίας, που κρατήθηκαν από τη μακροχρόνια παράδοση. Εδώ ακριβώς έγκειται η αιτία της ασαφούς και ομιχλώδους ατμόσφαιρας της ρυθμικής αγωγής του, όπως διατείνεται ο μουσικοκριτικός κ. Σ. Χαριτάκης. Και πιο κάτω (σ.34): “Η σύγχρονη ποίηση του Ριζίτικου Τραγουδιού και μετά τη γλωσσική διαμόρφωση πάνω στα σύγχρονα λεκτικά μέτρα, ακολούθησε τους παμπάλαιους σκοπούς που κινούνται στα όρια των αρχαίων παραδόσεων και μουσικών εκφράσεων. η ποίηση δηλαδή των τραγουδιών αυτών έγινε φορέας των αρχαίων μουσικών τόνων, χωρίς να υπάρχει οργανική επαφή μεταξύ του σημερινού ποιητικού έργου και του αρχαϊκού μέλους”.
O μελετητής της κρητικής μουσικής Γ.Ι. Χατζιδάκης, παραδέχεται πως η μουσική των ριζίτικων τραγουδιών είναι συνέχεια της αρχαίας και συμπεραίνει “ότι τα κρητικά τραγούδια δεν ομοιάζουν από μουσικής απόψεως, με τα τραγούδια της ηπειρωτικής Ελλάδος. Ταύτα παρουσιάζουν  έναν όλως ιδιοσύστατον μελωδικόν και ρυθμικόν τύπον”. Το σπουδαιότερο όμως συμπέρασμα του αποκαλύπτει πως η μουσική των τραγουδιών αυτών “ετήρη κατ’ ανάγκην την προσωδίαν της λαλουμένης γλώσσης και όταν η μελωδία συνήντα συλλαβάς του ποιήματος με μακρά ή βραχέα φωνήεντα παρέτεινε ή εβράχυνεν αναλόγως την διάρκειαν του μουσικού φθόγγου”.

 

 

ΡιζίτηςΜυσταγωγοίΡιζίτικαετοιμολογίαχοροίΣυνεργαζόμενοι ΣύλλογοιΣημαντικοί ΚρήτεςεκδόσειςΜελετητέςήρωεςΜουσικά όργαναΣλυνδεσμοιΧορηγοίεπικοινωνίαΚρητικά έθιμαΤοπίαΚαταγωγήΕπιστροφή στην αρχική σελίδααναζήτηση
Επιμενίδης.... Μάρκος Μουσούρος Ρουσσέτος Σγουράκης Γιώργος
Έθιμα Σφακίων Κρήτης Κυδώνι
Λεξικό Γιανναράκη 1876 Λεξικό Παπαγρηγοράκη 1956